D66 langs de Modern Werkenden Meetlat

Partijprogramma D66: Een nieuw begin; Laat iedereen vrij, maar niemand vallen

De titel van het partijprogramma en die van het hoofdstuk over werk en inkomen Voor een radicale verandering van werk en inkomen, schept hoge verwachtingen. Net als de Werkvereniging signaleert D66 dat Nederland voor een grote uitdaging staat: 

‘Onze arbeidsmarkt, belastingen en sociale zekerheid moeten radicaal veranderen als we willen dat zoveel mogelijk mensen een bestaan kunnen opbouwen en hun eigen leven kunnen inrichten. Dat was al zo voor de corona crisis, maar geldt nu des te meer.’ 

Tot zover hadden we de tekst zelf kunnen schrijven. Die hoge verwachting wordt wat getemperd als we lezen dat er in de afgelopen kabinetsperiode volgens D66 al belangrijke stappen in de goede richting zijn gezet. De pensioenen zouden met het pensioenakkoord persoonlijker en toekomstbestendig worden en de verschillen tussen vaste en flexibele contracten zijn verkleind. En dat verschil moet wat D66 betreft nog verder worden verkleind. 

‘Mensen met een flexibel arbeidscontract en een deel van de zelfstandigen zijn erg kwetsbaar als het slechter gaat met de economie of hun gezondheid. (Vaste en flexibele contracten) Verschillen in juridische bescherming, sociale zekerheid en fiscaliteit. Voor de één is werk een bron van stabiliteit en kansen, voor de ander geeft het geen uitzicht op een vrijheid en zekerheid. Die ongelijkheid willen we bestrijden.’ 

Ongelijkheid bestrijden klinkt mooi. Onze ervaring leert echter dat deze argumentatie vaak voorafgaat aan het inperken van de (keuze)vrijheid, de wend- en weerbaarheid van ondernemers en de ondernemende houding die bij Modern Werken hoort. Iets dat de deelnemers aan Jouw Stem hoog op de Modern Werkenden agenda hebben gezet. (Een Modern Werkende ben je als jij zelfstandig professional bent en dat wil blijven. Of als je werknemer bent maar het niet ziet zitten om 40 jaar bij dezelfde baas te blijven). En al zegt D66 dat zij de arbeidsmarkt willen hervormen zodat werk weer bijdraagt aan een waardig en vrij bestaan voor iedereen, toch volgt direct daarop de tekst; 

‘De wildgroei aan flexcontracten moet worden bestreden. Voor werkgevers moet het aantrekkelijker worden om mensen weer in vaste dienst te nemen. Alle werkenden moeten fatsoenlijk beschermd worden tegen pech en risico.’

Hieruit concluderen wij dat D66 de analyse van de Commissie Borstlap tot op zekere hoogte omarmt. Het aantal arbeidsvormen moet volgens deze Commissie teruggebracht worden naar slechts drie ‘rijbanen’. De eerste rijbaan staat voor het contract voor bepaalde en onbepaalde tijd. Werknemer tenzij… moet de norm blijven. Rijbaan twee staat voor de mogelijkheid om gebruik te maken van uitzendkrachten voor ‘piek en ziek’ en rijbaan drie is voor de zelfstandig ondernemers. Daarbij moet het speelveld tussen de verschillende arbeidsvormen volgens de Commissie eerlijker worden gemaakt door de fiscale voordelen van ondernemers af te bouwen en de arbeidsongeschiktheidsverzekering te verplichten.

Ook daarin volgt D66 het advies van de Commissie met als verschil dat D66 juist hoopt dat het verkleinen van de verschillen in fiscaliteit en sociale zekerheid er aan zal bijdragen dat de aard van het werk weer bepalend wordt voor de vorm van de arbeidsrelatie, in plaats van de kosten. Want in tegenstelling tot de Commissie Borstlap, vindt D66 wel dat mensen zelf moeten bepalen hoe zij hun werkende leven inrichten; als werknemer, als zelfstandige of als werkgever.  

Al scoort D66 goed op de Modern Werkenden Meetlat, toch vrezen wij dat de radicale verandering die D66 voor ogen heeft, niet die verandering is waar de Modern Werkenden (zeker de zelfstandig ondernemers) met smart op zitten te wachten. Als de Corona crisis iets aantoont dan is het namelijk dat de vaste banen niet zo vast meer zijn, dat er overal massaontslagen aangekondigd worden en dat zeer veel mensen, of ze willen of niet, Modern Werkenden zullen worden. Juist daarom is het nu nodig om in te spelen op de behoefte van de Modern Werkenden onder andere door zekerheden aan het individu te koppelen in plaats van aan de ‘rijbaan’ en dus aan de contractvorm. Daarover lezen wij helaas maar weinig in het programma van D66. Bovendien zijn de uitdagingen op de arbeidsmarkt door de huidige D66 Minster van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Wouter Koolmees, niet of nauwelijks aangepakt. Zijn aanpak heeft eerder tot veel verwarring en onzekerheid onder Modern Werkenden en hun opdrachtgevers geleid waardoor we de mooie woorden die in het partijprogramma van D66 staan, dan ook met de nodige scepsis bekijken. 

De Werkvereniging is de grootste belangenorganisatie voor zzp’ers en andere Modern Werkenden. Momenteel zijn er zo’n 3 tot 4 miljoen Modern Werkenden, die geen van allen in het hokje van traditionele werkgever, werknemer of ondernemer vallen. De Werkvereniging is opgericht om al die modern werkenden een stem te geven. Benieuwd naar onze standpunten? Lees dan onze toekomstvisie ‘Zo willen Modern Werkenden leven, leren en werken’.

Lees ook het artikel op ZiPconomy over het verkiezingsprogramma van D66

Het partijprogramma van D66 langs de Modern Werkenden meetlat:

We hebben het programma van D66 nauwkeurig gelezen en alle teksten die volgens ons onder de zes pijlers van Modern Werkenden vallen, onder de specifieke pijler geplaatst. De plus en de min geeft aan of dit een positieve of een negatieve bijdrage levert aan de pijler. 

1. Beter vertegenwoordigd en gehoord worden
+ Bij een veranderende arbeidsmarkt hoort ook een veranderende polder. Wij vinden dat ook zelfstandigen een plek aan tafel verdienen in de Sociaal Economische Raad (SER). 
+ We vergroten de mogelijkheden voor collectieve onderhandelingen voor zelfstandig ondernemers, om tegenwicht te bieden aan de marktmacht van opdrachtgevers.

2. Modern Werkenden willen meer ruimte en vrijheid voor zelfstandig ondernemerschap en het combineren van werkvormen;
+ Wij vinden dat mensen zelf moeten bepalen hoe zij hun werkende leven inrichten; als werknemer, als zelfstandige of als werkgever.  
– De verschillen tussen werkenden maken we kleiner, zodat iedere werkende voldoende zekerheid heeft. Voor werkgevers maken we het aantrekkelijker om mensen een vast contract te bieden. 
+ We verkorten de termijn van loondoorbetaling bij ziekte voor kleine en middelgrote werkgevers naar één jaar. Het tweede jaar verzekeren we collectief. We verminderen hiermee de risico’s voor de werkgever. We zorgen dat werken meer gaat lonen. Het minimumloon gaat omhoog en bijverdienen naast een uitkering wordt aantrekkelijker. 
+ Wij willen dat het normaler en gemakkelijker wordt om na de AOW-leeftijd te blijven doorwerken, zodat mensen die vitaal zijn en willen doorwerken daar ook de kans toe krijgen.

3. Modern Werkenden willen minder regels en meer handhaving op slecht werk- en opdrachtgeverschap;
+ We willen een forse vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel. Daarmee stoppen we het complexe rondpompen van geld. In plaats van toeslagen, krijgt ieder Nederlands huishouden een korting op de belasting. De laagste inkomens, die geen belasting betalen, krijgen dit bedrag uitgekeerd. Zonder formulieren, zonder voorschotten en dus zonder terugbetalingen en schulden. 
+ Goed opdrachtgeverschap wordt opgenomen in de wet, net als goed werknemer en goed werkgever als wederkerige normen zijn vastgelegd in de wet.
+ Bij meer flexibiliteit van de werknemer hoort een hogere beloning. Voor flexwerkers voeren we een opslag in op het minimumloon, zodat zij per uur meer gaan verdienen dan mensen met een vast contract. We zorgen dat uitzendkrachten en arbeidsmigranten zo veel mogelijk onder dezelfde voorwaarden werken als werknemers die in (vaste) dienst zijn. 

4. Modern Werkenden willen geen verplichting maar wel toegang tot AOV en pensioen op vrijwillige basis;
– We geloven in een sociaal stelsel dat alle werkenden de bescherming biedt die ze nodig hebben. Arbeidsongeschiktheid is een risico dat iedereen kan overkomen. We voeren een betaalbare collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering in waaraan alle werkenden deelnemen.
+ D66 wil verder bouwen aan pensioenen die mensen keuzevrijheid én zekerheid voor later geven. Dit zien wij in samenhang met pensioen in natura. We verhogen de AOW-uitkering, in combinatie met het afschaffen van de toeslagen en de invoering van de verzilverbare heffingskorting. Daarnaast krijgen alle gepensioneerden – ook degene die nu geen recht hebben op toeslagen – de verzilverbare heffingskorting. Daarom vinden wij het rechtvaardig om de AOW-premie verder te fiscaliseren.

5. Modern Werkenden willen meer autonomie voor alle werkenden;
+ Een grote groep mensen bouwt verplicht meer vermogen voor hun pensioen op tijdens hun leven dan zij eigenlijk willen, terwijl ze juist in andere levensfases financieel krap zitten. Wij zijn voorstander van een tijdelijke ‘premievakantie.’ Zo krijgen mensen de ruimte om bijvoorbeeld een deel van hun hypotheek af te lossen. Voorwaarde hierbij blijft dat mensen voldoende pensioen opbouwen.
+ We willen de invloed van deelnemers binnen het pensioenfonds vergroten, zodat mensen bijvoorbeeld de vrijheid hebben om te kiezen voor een pensioenfonds dat alleen duurzaam belegt.
+ Goed opdrachtgeverschap wordt opgenomen in de wet, net als goed werknemer en goed werkgever als wederkerige normen zijn vastgelegd in de wet.

6. Modern Werkenden willen arbeidsvorm neutrale bestaanszekerheid voor alle werkenden.
+ We breiden de tegemoetkoming van deeltijdonderwijs, het levenlangleren-krediet en de mogelijkheden voor ontwikkel adviezen uit.
+ We onderzoeken de mogelijkheid voor een individueel ontwikkelbudget. Het zogenaamde STAP- budget is een belangrijk instrument voor omscholing. Dit zijn eigen middelen waarmee je je uit vrije keuze en buiten je werkgever kunt omscholen naar een ander beroep. In deze omscholing komt expliciet ruimte voor digitale vaardigheden. Er komt meer publiek aanbod via de mbo-instellingen, hbo-instellingen, agrarische scholen en vakscholen. We nemen de maximum leeftijd voor het aangaan van een studielening weg. Iedereen mag in het werkende leven drie jaar extra gebruik maken van de studielening. 
+ We willen dat er meer aandacht komt voor de scholing van werkenden. Aan het begin van deze eeuw besteedden we ongeveer 1,4 procent van het bbp aan ondersteuning en omscholing, nu
0,6 procent bbp. Hiervoor kijken we naar de mogelijkheid voor een individueel ontwikkelbudget. Ook willen we dat sectorale opleidingsfondsen nog meer worden ingezet om ook omscholing naar andere sectoren mogelijk te maken.
+ Bij meer flexibiliteit van de werknemer hoort een hogere beloning. Voor flexwerkers voeren we een opslag in op het minimumloon, zodat zij per uur meer gaan verdienen dan mensen met een vast contract. We zorgen dat uitzendkrachten en arbeidsmigranten zo veel mogelijk onder dezelfde voorwaarden werken als werknemers die in (vaste) dienst zijn.

Hier vind je de linkjes naar onze bevindingen over de andere partijprogramma’s en de scores op de Modern Werkenden Meetlat.