Onlangs zag ik de gemoederen op sociale media hoog oplopen. Dit keer werd de verontwaardiging veroorzaakt door de uitspraken van Evert Verhulp in het radioprogramma WNL Haagse Lobby. Tenminste, dat wat de hoogleraar arbeidsrecht zei was niet eens zo schokkend, het was vooral de zeer effectieve titel waarmee het interview op de website voor clickbait zorgde.
‘Hoogleraar arbeidsrecht ziet het zzp-schap het liefst in de prullenbak verdwijnen.’
Als je ruim 1,2 miljoen mensen en hun manier van werken naar de prullenbak verwijst, dan veroorzaakt dat commotie en dat trekt bezoekers naar de site. Maar was dit ook de boodschap van de hoogleraar arbeidsrecht?
Wat de hoogleraar arbeidsrecht feitelijk zei
Het interview met Verhulp begint met zijn reactie op arbeidsmigratie. Als we deze willen beperken dan moet de productiviteit van onze beroepsbevolking omhoog. Volgens Veerhulp zorgt individualisering ervoor dat de productiviteit juist daalt. Als de interviewer opmerkt dat je zou verwachten dat zelfstandig ondernemers juist productiever zijn, omdat ze hun eigen broek op moeten houden, antwoordt Verhulp:
“Op het moment dat je je eigen broek moet ophouden investeer je minder in scholing en ontwikkeling van jezelf. Dat gebeurt natuurlijk wel, maar werknemers doen dat echt beter, omdat de werkgever dit stuurt en financiert. We weten dat, op het moment dat je onderdeel uitmaakt van een grotere organisatie, de relatie specifieke investeringen groter zijn en daardoor de arbeidsproductiviteit. Daarom is een duurzame arbeidsrelatie verreweg te verkiezen boven een tijdelijke arbeidsrelatie.”
Optimale omstandigheden
Deze redenatie is zo gek nog niet. Tenminste, als je een perfecte relatie als uitgangspunt neemt. Wanneer een relatie is gebaseerd op gelijkwaardigheid, wederzijds respect en het vertrouwen dat, wanneer de balans zoek raakt, je dit in alle rust en redelijkheid kan bespreken, dan ontstaan de meest optimale en veilige omstandigheden waaronder mensen zich verder ontwikkelen. Het omgekeerde is alleen ook waar. Is er sprake van een relatie waarin er stelselmatig grenzen worden overschreden, en het vertrouwen ontbreekt om hier verandering in te brengen, dan zullen deze onveilige omstandigheden eerder een negatief effect hebben op de ontwikkeling. Dan is meer afstand van de relatie nemen een gezonde reactie.
Wetenschapper heeft klok horen luiden…
Als de interviewer Verhulp vervolgens vraagt of zelfstandig ondernemers zich nog wel in een vast contract laten duwen, blijkt dat Verhulp de klok wel heeft horen luiden.
“Het beroep dat nu op werknemers wordt gedaan, is af en toe wel extreem hoog. De manier om daaraan te ontsnappen, zeggen werkgevers, is om als zelfstandige terug te komen. Dan kan je wel diensten weigeren en hoef je sommige nachtdiensten niet te doen.”
Hierna pleit Verhulp er dan ook voor om er werk van te maken goed werkgeverschap in te vullen. In dit interview zegt de hoogleraar dus niet dat hij ‘het zzp-schap het liefst in de prullenbak verdwijnen.’ De kop had dus beter kunnen zijn Hoogleraar arbeidsrecht ziet slecht werkgeverschap het liefst in de prullenbak verdwijnen.
Weten waar de klepel hangt
Wel wekken de uitspraken van Verhulp de indruk dat hij het zelfstandig ondernemerschap onwenselijk vindt. Hij ziet een causaal verband tussen het hebben van een vast contract en productiviteitsverhoging. Dus moet liefst iedereen in vaste dienst. Hij begrijpt niet goed waarom mensen hier steeds vaker voor bedanken, omdat, zo ontdekte ik onlangs, hij de werkenden veel meer macht toekent dan zij in werkelijkheid ervaren. Tijdens en na afloop van een interview met Verhulp voor onze podcast Werken aan Nederland viel het mij op dat de hoogleraar arbeidsrecht de wereld analyseert vanuit, hoe verrassend, het recht. Zo reageert hij op mijn uiting dat ik juist zelfstandig ondernemer ben geworden, omdat ik als werknemer niet genoeg autonomie ervoer, wat mij beperkte in mijn productiviteit en ontwikkeling. Hierop fronste Verhulp zijn wenkbrauwen en opperde dat ik alles wat ik nu als zelfstandig ondernemer heb ook in een arbeidscontract kan vastleggen. Beter nog, de werkgever moet dan in mijn ontwikkeling investeren, daar heb ik dan namelijk recht op. Dat gezagsverhoudingen en bureaucratie zich niet in individuele contracten laten vastleggen, lijkt niet bij Verhulp te landen. En dat is nu juist waar de klepel hangt.
Een invloedrijke wetenschapper met een blinde vlek
Hoe heerlijk moet het zijn als je de wereld ziet als een maakbare plaats waar iedereen om je heen redelijk en respectvol met je omgaat, omdat je daar recht op hebt. Wat Verhulp niet goed ziet, is dat de kloof tussen de macht- en gezagsverhoudingen op de werkvloer en de behoeften en wensen van werkenden dusdanig is gegroeid dat een causaal verband tussen een langdurige arbeidsrelatie en de stijging van productiviteit en ontwikkeling geen statisch gegeven is. Sterker nog, mijn grootste angst is dat er op basis van de adviezen van invloedrijke wetenschappers als Verhulp, mensen tegen hun wens in langdurige arbeidsrelaties worden gedwongen. Een situatie waardoor deze werkenden juist minder productief worden in een tijd waarin we iedereen juist hard nodig hebben. Daarom pleit de Werkvereniging er juist voor om de prioriteit bij goed werkgever- en opdrachtgeverschap te leggen, zodat iedereen de ideale arbeidsrelatie kan creëren waaronder onze hele beroepsbevolking zich optimaal kan ontwikkelen.
Comments 5
De heer Verhulp heeft al vaker blijk gegeven dat hij het niet zo op heeft met zelfstandigen.
Het levert de vraag op of deze uitspraken en keuzes onderbouwd worden door wetenschappelijk bewijs of dat dit een stokpaardje van de hoogleraar is.
Zijn uitspraken en gepercipieerde voorkeuren worden vaak niet ondersteund door wetenschappelijke data. Erg spijtig, vooral omdat de polder wel naar deze ‘deskundige’ luistert…
Jammer.
Het blijft een hardnekkig misverstand dat het (ouderwetse) werkgeverschap de enige standaard zou moeten zijn. Evert Verhulp is een vertegenwoordiger van het achterhaalde vakbondsdenken dat ook overheerst binnen de SER en het ministerie van Sociale Zaken. Een andere vooraanstaand deskundige, Paul de Beer, staat veel meer open voor eigentijdse ontwikkelingen is mijn indruk. Wij hebben hem, en 14 andere deskundigen-waaronder Verhulp en Roos-geïnterviewd voor de bundel In betere banen..
Goed dat jullie dit aan de orde blijven stellen. Houd vol.
Productiviteit hoger in arbeidsverband? Wat een grap.
Ik ken veel ZZPers die veel harder werken dan mensen in loondienst.
In hun geval is klussen af krijgen of uren maken een manier om inkomsten te verhogen. Adviseurs en consultants huur je in om hun specifieke expertise, die je of niet intern voltijds nodig hebt, of waarvan je het prettig vindt dat mensen ook ervaring van buiten de eigen organisatie meenemen.
Ik ben heel benieuwd naar het onderzoek dat bewijst dat er een causale verbinding is tussen productiviteit en type arbeidsverband.
Eens dat veel ZZPers harder werken dan mensen in loondienst, maar onthoudt wel dat hard werken niet altijd de productiviteit verhoogt. Productiviteit is een samentrekking van hard werken, met de juiste kennis, vaardigheden en gebruikmakend van effectieve middelen.
Om een voorbeeld te geven: Je kan honderd mensen inhuren om in 1 uur 10 duizend brieven in enveloppen te stoppen, of 1 persoon die een machine bedient die hetzelfde kan. Die 100 mensen hebben heel hard gewerkt, maar de productiviteit per persoon is veel lager dan wanneer ieder van hen de kennis en kunde had om een machine te bedienen die het werk van 100 mensen kan doen.
In kennis beroepen denk ik dat ZZPers hier een voordeel hebben, omdat ze vaak gespecialiseerd zijn en veel kennis en kunde hebben van hun specialisme.
Over recht gesproken: gerechtstolken e.d. MOETEN van de wet zzp’ers zijn (onpartijdig). Feitelijk maakt hij zich schuldig aan ondemocratisch uitspraken.