Partijprogramma BIJ1: “Allemaal anders maar toch gelijkwaardig”
In het voorwoord van het partijprogramma van BIJ1 laat Sylvana Simons weten dat een stem op BIJ1 een stem voor nieuwe politiek is. Nieuwe politiek waar we met elkaar in al onze diversiteit invulling aan geven; want bij BIJ1, zo valt nadrukkelijk te lezen, is racisme geen bijzaak.
BIJ1 wil net als de Werkvereniging* een samenleving die werkt voor iedereen. Een samenleving op basis van gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en solidariteit. Dat is de droom waarop de partij gebouwd is. En tot zoverre onderschrijven wij die droom. Kijken we echter naar de standpunten van BIJ1 ten aanzien van werk en inkomen dan moeten we al snel concluderen dat dit helaas niet het soort nieuwe politiek is waarop Modern Werkenden en de Werkvereniging zitten te wachten.
In de eerste alinea van het hoofdstuk Werk, inkomen en participatie valt te lezen dat ook BIJ1 vindt dat het vaste contract weer de norm moet worden. Daarmee schaart de partij zich net als de meeste andere politieke partijen achter de visie van de de Commissie Borstlap.
Het aantal arbeidsvormen moet volgens deze commissie teruggebracht worden naar slechts drie ‘rijbanen’. De eerste rijbaan staat voor het contract voor bepaalde en onbepaalde tijd. Werknemer tenzij… moet de norm blijven. Rijbaan twee staat voor de mogelijkheid om gebruik te maken van uitzendkrachten voor ‘piek en ziek’ en rijbaan drie is voor de zelfstandig ondernemers. Daarbij moet het speelveld tussen de verschillende arbeidsvormen volgens de Commissie eerlijker worden gemaakt door de fiscale voordelen van ondernemers af te bouwen en de arbeidsongeschiktheidsverzekering te verplichten.
BIJ1 schaart zich achter visie van commissie Borstlap
Ook BIJ1 vindt dat:
‘Flexibilisering van de arbeidsmarkt moet worden aangepakt: vaste contracten en daardoor meer zekerheid moeten de norm worden.’‘ (…) We maken flex- en uitzendwerk duurder voor werkgevers. Werknemers die langer dan negen maanden met een tijdelijk contract werken, krijgen een vast contract. We verbeteren de ontslagbescherming.’
Kennelijk gelooft BIJ1, net als de commissie Borstlap, nog dat het ‘vaste’ contract zekerheid biedt. In werkelijkheid neemt de gemiddelde levensduur van bedrijven al jaren af en toont de NOW-regeling aan dat het niet het ‘vaste contract’ is dat werkzekerheid biedt maar de miljardensteun die bedrijven krijgen op voorwaarden dat ze geen mensen ontslaan.
Arbeidsmarkthervorming BIJ1 doet communistisch aan
Net als de Werkvereniging wil BIJ1 werkenden meer zeggenschap geven over hun werk. Maar als we verder lezen dan valt op dat ze hierbij alleen aan de zeggenschap van werknemers denken. Wie dat niet is, valt buiten de boot. Ook doet de manier waarop BIJ1 bestaanszekerheid en eerlijke waardering wil bereiken wat communistisch aan:
“Waar de zogenaamde ‘vrije’ markt spreekt over vrijheid, is het in feite een dictatuur die werkende mensen uitbuit. De winsten worden immers gemaakt over de ruggen van de werknemers”(…) “Zeggenschap over ons eigen werk is ver te zoeken: op de productie die we draaien of de diensten die we verlenen maken de bazen hun winsten. Dat moet anders. Werkende mensen moet meer zeggenschap over hun werk krijgen.” (…) “De zeggenschap over werk wordt uit de handen van bedrijfseigenaren gehaald. Werknemers krijgen zélf zeggenschap over hun eigen werk doordat bedrijven in handen van werknemers democratisch worden bestuurd.”
Ook pleiten ze ervoor dat alle bedrijfstakken een cao hebben, zodat bescherming van werknemers optimaal geregeld is. Vakbonden die ‘onvoldoende onafhankelijk’ zijn van werkgevers dienen volgen BIJ1 niet de belangen van de werknemers en moeten daarom worden uitgesloten van cao-onderhandelingen. Uitzendbureaus die leraren, zorgpersoneel of anderen in publieke sectoren uitzenden, moeten worden verboden.
Het valt ons op de partij die zegt af te willen van discriminatie en ‘wij- versus zij- denken’, het gebruik van karikaturen ten aanzien van werkgevers versus werknemers totaal niet schuwt.
Verder wil BIJ1 naar een 30-urige werkweek met loonbehoud. Onbetaald werk dat volgens BIJ1 nog vaak als ‘vrouwenwerk’ wordt gezien (zoals mantelzorg, huishoudelijk werk of zorg voor kinderen) moet betaald werk worden. De mislukte Participatiewet moet van BIJ1 worden afgeschaft omdat deze niet leidt tot meer baankansen. In plaats daarvan willen ze inzetten op ‘sociale ontwikkelbedrijven’ naar idee van de FNV. Ook pleiten ze voor de komst van een Nationaal Pensioenfonds waarbij collectiviteit voorop staat en waarop ook zzp’ers aanspraak maken. Of dat voor zzp’er vrijwillig of verplicht is, staat er niet bij.
Ook het hoofdstuk over de economie doet nogal communistisch aan. Zo wil BIJ1 dat belangrijke sectoren van de economie zoals banken, pensioenfondsen, het openbaar vervoer, de zorg en andere basisindustrieën in publieke handen komen. Althans: onder onder controle komen van werknemers, die daarbij waar nodig worden gefaciliteerd door de overheid. Ook moet de productieplanning in iedere sector en bedrijf in handen van de werknemers komen waarbij de overheid faciliteert en toezicht houdt. Hierdoor ontstaat er volgens BIJ1 een betere en eerlijkere balans tussen vraag en aanbod. Prijzen en winsten worden zo beheerst. Zeggenschap over werk moet volgens BIJ1 ook betekenen dat werknemers moeten meedelen in de winsten. Dit willen ze doen door sectoren in publieke handen te brengen en meer wettelijke regelingen in te stellen voor winst- en vermogensaanwasdeling. Ten behoeve van de zorg, wonen en openbaar vervoer willen ze de onteigeningswetgeving fors versoepelen omtrent kapitaal, aandelen, bezit en grond. Wat ze met dit laatste precies bedoelen is ons niet helder.
BIJ1 zegt weinig over zelfstandigen en andere Modern Werkenden
In het hoofdstuk over werk, inkomen en participatie schrijft BIJ1 dat ze schijnzelfstandigheid willen tegengaan door alle schijnzelfstandigen (waartoe ze onder meer alle postbezorgers en fietskoeriers rekenen) correcte loon- en arbeidsrechten te garanderen. Dat willen ze doen door platform-coöperaties die door de werkende mensen zelf worden bestuurd, te stimuleren.
Daarna komen zzp’ers en andere modern werkenden pas weer aan bod op pagina 136, als het over armoedebestrijding gaat:
“Veel zzp’ers hebben veel moeite voldoende te verdienen, kunnen hun verzekeringen niet betalen, hebben geen reserve en komen ook niet toe aan een oudedagsvoorziening. Flexwerkers staan ook elke keer weer voor de vraag of er nog werk voor hen is. (Op dit moment heeft in Nederland 36 procent van de werkenden geen vast contract.) (…) Ook weten we inmiddels dat de vermogende toplaag in verhouding heel weinig belasting betaalt. Deze feiten kunnen we weten, maar worden verdoezeld door een neoliberale ideologie waarin elk individu zelf verantwoordelijk is voor het bestaansniveau. En waarin mensen in toenemende mate elkaars concurrenten worden, zoals alle zzp’ers en de mensen met flexcontracten. (…) Ook leraren in het primair en voortgezet onderwijs geven steeds vaker les als zzp’er of laten zich detacheren op een school. Dit zorgt ervoor dat leraren tegen elkaar uit worden gespeeld.
Conclusie
Wil je als Modern Werkende op een partij stemmen die de arbeidsmarkt dusdanig wil hervorming dat er meer ruimte en vrijheid komt voor zelfstandig ondernemerschap en het combineren van werkvormen, dan ben je bij BIJ1 aan het verkeerde adres. BIJ1 wil het liefst dat iedereen een vast contract krijgt en dat de werknemers vervolgens (bijna) alle zeggenschap over bedrijven krijgen.
Als je deze gedachtegang doortrekt zou BIJ1 er net zo goed voor kunnen pleiten dat iedereen zelfstandig ondernemer wordt omdat je dan allemaal eigenaar van je eigen bedrijf wordt, maar kennelijk is dat net een tikkeltje te ondernemend voor BIJ1.
*De Werkvereniging is de grootste belangenorganisatie voor zzp’ers en andere Modern Werkenden. Momenteel zijn er zo’n 3 tot 4 miljoen Modern Werkenden, die geen van allen in het hokje van traditionele werkgever, werknemer of ondernemer vallen. De Werkvereniging is opgericht om al die modern werkenden een stem te geven. Benieuwd naar onze standpunten? Lees dan onze toekomstvisie ‘Zo willen Modern Werkenden leven, leren en werken’.
Partijprogramma Bij1 langs de Modern Werkenden Meetlat
We hebben het programma van het PvdD nauwkeurig gelezen en alle teksten die volgens ons onder de zes pijlers van Modern Werkenden vallen, onder de betreffende pijler gerangschikt. Een plus of een min geven aan of de partij een positieve of een negatieve bijdrage levert aan de pijler. Een plusminus geeft aan dat de tekst wel onder de pijler valt maar niet zoals wij denken dat Modern Werkenden dat voor ogen hebben. De teksten zijn letterlijk uit het partijprogramma geknipt. Wij hebben hier en daar alleen het woord ‘we’ vervangen door ‘ze’ om te voorkomen dat het lijkt of de Werkvereniging dat vindt.
1. Modern Werkenden willen beter vertegenwoordigd en gehoord worden
+/- Een stem op BIJ1 is een stem op zelfbeschikking. Niet langer laten ze toe dat er over maar niet mét mensen wordt gesproken over zaken die hen aangaan en vaak grote impact hebben op hun leven.
2. Modern Werkenden willen meer ruimte en vrijheid voor zelfstandig ondernemerschap en het combineren van werkvormen
– Flexibilisering van de arbeidsmarkt moet worden aangepakt: vaste contracten en daardoor meer zekerheid moeten de norm worden.
3. Modern Werkenden willen minder regels en meer handhaving op slecht werk- en opdrachtgeverschap
+/- BIJ1 gaat schijnzelfstandigheid tegen. Voor alle schijnzelfstandigen, van postbezorgers tot fietskoeriers, garanderen ze correcte loon- en arbeidsrechten.
4. Modern Werkenden willen geen verplichting maar wel toegang tot AOV en pensioen op vrijwillige basis;
+/- Er komt een Nationaal Pensioenfonds waarbij collectiviteit voorop staat en waarop ook zzp’ers aanspraak maken. Pensioengerechtigden krijgen zeggenschap in dit Pensioenfonds en topsalarissen en foute beleggingen worden uitgebannen.
5. Modern Werkenden willen meer autonomie voor alle werkenden;
+/- De zeggenschap over werk wordt uit de handen van bedrijfseigenaren gehaald. Werknemers krijgen zélf zeggenschap over hun eigen werk doordat bedrijven in handen van werknemers democratisch worden bestuurd.
+/- We stimuleren platform- coöperaties die door de werkende mensen zelf worden bestuurd.
6. Modern Werkenden willen arbeidsvorm neutrale bestaanszekerheid voor alle werkenden.
–