Enige tijd geleden mocht ik Roos Wouters als Opjutter van de Werkvereniging, vergezellen naar een afspraak met Stan Kaatee. Stan is DG van het Ministerie van SZW en dus een belangrijke sleutelfiguur voor de hervorming van onze arbeidsmarkt. Het werd voor mij een gedenkwaardig gesprek. Een echt gesprek tussen echte mensen die niet bang zijn om ook emoties bij zichzelf toe te laten. Hieronder mijn verslag van deze ontmoeting.
Roos brengt haar boodschap inmiddels al een flinke tijd en laat ook merken dat het haar soms frustreert dat er niets of in elk geval veel te weinig mee gebeurt. Haar betoog om de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid fundamenteel te hervormen en te stoppen met het knip en plakwerk van de afgelopen decennia, wordt te gemakkelijk als een mening weggezet. Ze heeft weliswaar ongetwijfeld gelijk maar ze krijgt het voorlopig niet omdat er belangen en praktische bezwaren zijn in de politiek en de polder die zorgen voor inertie.
Stan maakt zich boos over bestaande misstanden op de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld rond arbeidsmigranten en andere specifieke groepen die niet volgens de regels tewerk gesteld en gehuisvest worden. Hij ziet die misstanden wel maar beschikt met slechts 1500 inspecteurs niet over de capaciteit om de regels te handhaven. Zelfs een hoge ambtenaar als Stan Kaatee is met handen en voeten gebonden aan wat de meerderheid van het parlement wil en aan de adviezen uit de polder van de SER en de STAR die voor hem richtinggevend zijn. Begrijpelijk want iedereen heeft zo zijn rol in een parlementaire democratie.
Toch kunnen we gerust zeggen dat de wetgeving die in de afgelopen 20 jaar door sociale zaken en de belastingdienst zijn geïntroduceerd, flops zijn gebleken in meer of mindere mate. De regels werkte averechts, konden niet gehandhaafd worden of bleven in een eindeloos debat hangen. Wetten en regels die, ook nog eens zwaar geamendeerd door de polder, hun aansluiting bij de inmiddels ontstane praktijk niet vonden. Je zou hopen dat er wat meer ontvankelijkheid komt voor de argumenten van de onconventionele oppositie van Roos en haar Werkvereniging. Onze arbeidsmarkt heeft de verhalen van Roos net zo hard nodig als ons klimaatbeleid de oppositie van Urgenda. Zonder dergelijke partijen gebeurt er nooit iets.
Gelukkig las ik dit weekend het interview met Kim Putters van de SER die net 100 dagen in functie is.
De polder moet op de schop zegt hij. Hij stelt zichzelf de moedige vragen: “Hoe kan de SER zijn
legitimiteit behouden?” “Moeten wij ons werk niet met andere mensen doen?” “Wat zijn onze adviezen waard als ze vastlopen in de uitvoering?” Deze erkenning zie ik als zeer hoopvol. Het systeem dat zo lang zo goed werkte is volledig vastgelopen. Er komen geen eenduidige adviezen of ze lopen vast in de uitvoering of handhaving. We worden in onze parlementaire democratie natuurlijk niet geleid door de ministeries en de rijksambtenaren maar ik zou hopen dat ze wel de verantwoordelijkheid gaan pakken om ons te behoeden voor een zoveelste ronde falend beleid. En het zou ook helpen om de visie van Roos serieuzer te nemen en deze niet als een van de vele meningen op de plank te leggen.
Dank jullie Roos en Stan dat ik getuige mocht zijn van jullie betrokken en open confrontatie en de gepassioneerde manier waarop jullie met onze arbeidsmarkt bezig zijn.
Stef Witteveen (Opjutter van de Werkvereniging)