Michel Schaft, opjutter van de Werkvereniging en initiatiefnemer/oprichter van sure, schets op heldere wijze het ontstaan van de naoorlogse arbeidsmarkt. Na het lezen hiervan snap je dat men zulke eerlijke en ordentelijke afspraken met hand en tand (heeft) verdedigd. Toch beschrijft Michel even helder hoe deze afspraken aan kracht hebben verloren en hoe hard hij, en velen anderen met hem, nu strijden om ruimte voor nieuwe oplossingen en afspraken te creëren.
De arbeidsmarkt in Nederland is ingericht op basis van een aantal hele goede uitgangspunten. Uitgangspunten die enorm helpend waren in de tijd van de wederopbouw in de jaren 50. Na de noodhulp fase begon de wederopbouw en Nederland begon de draad weer op te pakken. Een periode van bloei en de opzet van de (maak)industrie volgde. Mensen gingen aan het werk bij een werkgever en iedereen was gebaat bij zekerheid, heldere afspraken en structuur. Werkgevers aan de ene kant en werknemers aan de andere kant hadden behoefte aan houvast en vertegenwoordiging. Een belangrijke plaats werd ingenomen door koepels van werkgevers aan de ene kant en vakbonden voor werknemers aan de andere kant.
De overheid zorgde voor een sociaal stelsel van uitkeringen bij werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, pensionering en overlijden. Alles gebaseerd op het klassieke idee dat een werknemer voor een werkgever kiest en ongeveer 40 jaar werkt. Vervolgens, zo was de gedachte, bouw je bij de werkgever 70% van je pensioen op (40 dienstjaren x 1,75% opbouw per dienstjaar is 70%). De overheid zorgde voor de resterende 30% pensioen opbouw in de vorm van AOW. Ook bij ziekte is de combinatie werkgever en overheid een gouden combinatie. Indien de werknemer ziek werd dan had (heeft!) de werkgever een loondoorbetaling plicht bij ziekte en in combinatie met een sociaal stelsel dat de overheid daar “tegenaan/bovenop” plakt is er een ideaal stelsel ontstaan. Zolang je maar in loondienst bent….En het liefst ook zo lang mogelijk bij dezelfde werkgever. Geen onderbrekingen, geen “gaten”.
Toen veranderde de wereld. We keken het eerst met verbazing aan. In Amerika moest je wel 2 of 3 banen hebben om rond te komen. Werken voor een salaris waarmee je geen gezin kon onderhouden. Marktwerking in haar zuiverste vorm. Geen sociaal stelsel dat “aansluit” op een set van aanbiedingen vanuit een werkgever. De opkomst van de platform economie. Het denken in “freelance” en niet in vast. Het hebben van meerdere banen omdat je het leuk vindt, omdat het goed uitkomt, omdat er niets anders binnen jouw mogelijkheden ligt, omdat er 1 “vast” werkt en 1 “freelance”. Alles bleek mogelijk. Allemaal varianten waar wij in Nederland niets mee hadden omdat je of bij een baas werkte of voor jezelf omdat je nou eenmaal ondernemer was.
Inmiddels is dat wat we alleen in Amerika zagen gebeuren ook in Nederland en de rest van de wereld meer actueel geworden. Mensen willen meer autonomie, ook in werken. Ontplooien van talenten en dat talent inzetten. Niet altijd meer bij een baas. Maar ook als ondernemer/zelfstandige, bij iemand die het nodig heeft op dat moment. ZZP-en. Freelancen. Hybride werken (vast en flex). Ook komen er meer banen bij waarvan we in de oude wereld hadden gedacht dat het geen “echte” banen zouden kunnen zijn.
De opkomst van de platformeconomie geeft allerlei additionele uitdagingen, bovenop de uitdagingen die we al hebben door een gebrek aan aansluiting tussen zelfstandig werken en het sociaal stelsel. Worden mensen in de platformeconomie wel voldoende betaald? Zijn er wel voldoende voorzieningen voor de mensen die via platformen werken? Het hoofdthema is wat mij betreft de mismatch tussen het nieuwe werken aan de ene kant en het stelsel van voorzieningen, uitkeringen en verzekeringen (aangeboden door de overheid en private verzekeraars) aan de andere kant. Het huidige systeem voldoet niet meer. Het sociale stelsel is niet ingericht op modern werkende mensen (je hebt toegang tot het sociale stelsel op het moment dat je in loondienst bent bij een werkgever) en de private sector heeft producten ontwikkeld die slecht werken in een systeem waar vertrouwen niet meer bovenaan staat. Er is te veel een “hullie/zullie” modus ontstaan waardoor producten onnodig duur en complex zijn geworden. De overheid maakt het hier ook niet makkelijk door stevige compliance eisen en regelgeving. Dat is inmiddels een industrie op zich geworden die niet meer te stoppen lijkt.
Wij van Sure vonden dat er iets moest veranderen. Dat het tijd was voor een nieuwe toetreder op de markt voor modern werkenden op het gebied van vermogensopbouw en arbeidsongeschiktheid. Een nieuw initiatief dat zich richt op de modern werkende mens. Wij leveren een 3 in 1 oplossing op het gebied van vermogensopbouw voor later, overlijdensrisico en een vangnet voor als je niet meer kan werken. Volledig transparant, per dag opzegbaar en eenvoudig af te sluiten. We hebben moeten vechten als leeuwen om het voor elkaar te krijgen. Iedereen zag problemen. Toezichthouders zagen het niet zitten in het begin. Wij wilde iets dat niet kon. En toch hebben we doorgezet. Soms tegen beter weten in. We werken nu aan de laatste loodjes. We zijn zo enorm blij dat het er eindelijk van gaat komen.
Wat hebben we nodig om de wereld van modern werkenden te ondersteunen? Vertrouwen in elkaar. Gebruik maken van moderne techniek. Een herijking van het sociale stelsel. Nieuwe aanbieders voor producten waar mensen wel wat aan hebben. Een herziening van het compliance denken. Want nog even, en we regelen het gewoon weer met elkaar. Sociaal. Net als vroeger………….
Voor mij is de Werkvereniging DE organisatie die vorm kan geven aan het veranderproces. Een club waar ik met trots aan verbonden ben. Doe je ook mee?
Auter: Michel Schaft is mede oprichter van Sure
Tip: Tijdens het Festival voor Modern Werkenden geeft Sure de workshop: Drie situaties in 1x oplossen en niet meer wakker liggen. Wil je meer weten? Kom dan naar de workshop van Sure en wordt helemaal bijgepraat.