Onze medestander Lex Tabak doet als aanjager van brancheorganisatie SoloPartners de oproep om de relatie tussen de zorgbehoeftige en de werkenden in de zorg als vertrekpunt te nemen. Ook bij het financieringsvraagstuk in de zorg. Nu bedenken beleidsmakers en bewindvoerders maatregelen om kosten te beteugelen en geven ze deze maatregelen in samenspraak met grote financierende partijen zoals zorgverzekeraars, door aan zorgorganisaties. Die op hun beurt beginnen in te grijpen in de praktijk waardoor goede zorgverlening steeds verder onder druk komt te staan en werkenden in de zorg zich steeds minder in de dagelijkse praktijk herkennen. Lex roept in dit vurig pleidooi op om werkenden in de zorg weer het vertrekpunt in plaats van het sluitstuk te maken bij de besluitvorming in de zorg.
Zorg verlenen is een vak dat vraagt om de bereidheid jezelf structureel in te zetten voor een ander. Dat is iets waard en dient passend gefaciliteerd te worden. Kiezen voor de zorg vraagt namelijk dat je jouw houding en gedrag voortdurend combineert met de behoeften van het kwetsbare individu in dat bed. Voor zorgprofessionals is de relatie met de persoon die zorg nodig heeft het universele vertrekpunt bij het nadenken over werk. Alhoewel de
arbeidsrelatie, arbeidsvoorwaarden en (sociale) zekerheden voor zorgprofessionals van oudsher als secundair werden beschouwd, kantelt dit perspectief de afgelopen jaren razendsnel. De relatie tussen zorgverlener en zorgbehoeftige staat namelijk fors onder druk en dit mobiliseert de professional op groteske wijze. Op zoek naar de juiste werkomstandigheden, beweegt de werkende in de zorg op een wijze waar tot dusver geen antwoord op is. De gezondheidszorg is bij uitstek een domein waar nieuwe faciliteiten voor werkenden dienen te ontstaan, om professionals te kunnen behouden voor de zorg. Willen we zorgprofessionals duurzaam positioneren en inzetbaar houden, dan hebben we een aantal vraagstukken te beantwoorden binnen én buiten de zorg.
“De gezondheidszorg is bij uitstek een domein waar nieuwe
faciliteiten voor werkenden dienen te ontstaan, om professionals te kunnen behouden voor de zorg.”
Wat verstaan we als samenleving onder ‘het recht op zorg’?
De politiek moeilijk verkoopbare boodschap dat de zorgsector onbetaalbaar is geworden, dringt zich steeds verder op. We geven inmiddels zo’n 100 miljard euro uit aan zorg per jaar. De beleving van de burger dat hij iedere maand betaalt voor de zorg en daarmee rechten heeft, maakt de verwachtingen richting zorgverleners torenhoog als er daadwerkelijk een zorgbehoefte ontstaat. Onder druk van demografische ontwikkelingen en langere levensverwachting doet de samenleving een steeds nadrukkelijker beroep op zorg. Ons solidaire stelsel belooft tot nu toe nagenoeg alle vormen van zorg aan iedereen. Met die verwachting worden zorgprofessionals iedere dag geconfronteerd. Wat we verstaan onder ‘professioneel’ handelen is aan iedere zorgverlener afzonderlijk om zelf te bepalen. Die ruime interpretatie leidt tot onvermijdelijke teleurstellingen tijdens werk. Wat jij namelijk had bedacht om te kunnen betekenen voor de patiënt of cliënt, wordt niet (meer) gefinancierd. Door het jarenlang bezuinigen op zorgkosten, worden de drijfveren van werkenden in de zorg geweld aan gedaan. We zijn toe aan een fundamentele dialoog over hoe solidair we naar elkaar blijven als het aankomt op de financiering van zorg. Waar willen we als samenleving nog wel en niet langer voor betalen? Voor de mensen die zorg verlenen is die duidelijkheid nodig om het vol te kunnen houden.
Hoe komen we tot een structuur van besluitvorming die past bij werkenden in de zorg?
De afgelopen decennia zijn er onder druk van oplopende zorgkosten rigoureuze beslissingen genomen binnen de financiering. Beleidsmakers en bewindvoerders bedenken maatregelen om kosten te beteugelen en geven deze maatregelen in samenspraak met grote financierende partijen zoals zorgverzekeraars, door aan zorgorganisaties. Die organisaties beginnen onder druk van de niet langer sluitende business-case in te grijpen in de praktijk. Door deze maatregelen komt goede zorgverlening steeds verder onder druk te staan en herkennen werkenden in de zorg zich steeds minder in de dagelijkse praktijk. Zij haken af, of zoeken hun heil in een andere arbeidsrelatie. Dit systematisch uithollen van de zorg vraagt een aantal giftige randvoorwaarden, namelijk:
- het op afstand besluiten waar geld wordt weggehaald,
- het redeneren vanuit financiering in plaats vanuit de bedoeling
van zorg en; - het onvermogen van zorgorganisaties om op een ondernemende wijze voldoende te kunnen innoveren in harmonie met medewerkers.
Werkenden in de zorg zijn eraan toe dat zij het vertrekpunt worden van besluitvorming en niet het sluitstuk ervan.
Wanneer laten we het polderdenken los in de zorg?
Voor het oplossen van het arbeidsmarktprobleem in de zorg, wordt er tot op heden geleund op de partijen die dit probleem veroorzaakt hebben. Vakbonden en werkgevers zitten nog steeds gevangen aan overlegtafels op zoek naar een gedragen CAO, terwijl de werkenden in de zorg zich al lang niet meer vertegenwoordigd voelen door de vakbond en steeds minder vaak kiezen voor een dienstverband. Ruim 10% van de werkenden in de zorg is inmiddels actief als zelfstandige en dat aantal groeit snel. Werkgevers- en werknemersdenken in de zorg als helende formule, de zorgverzekeraar als partij die zorgverlening passend kan faciliteren en authentieke ministers die op zoek zijn naar ‘zinnige’ zorg; de zorgpolder heeft zijn geloofwaardigheid allang verloren, maar dieselt door omdat de polder zichzelf in stand houdt. Werkenden in de zorg zien dat. Werkenden in de zorg ervaren dat. Werkenden in de zorg zijn toe aan nieuwe randvoorwaarden en nieuwe partners om te komen tot de kerntaak; het leveren van zorg.
Tijd voor alternatieve werkvormen in de zorg
Onze oproep is om de relatie tussen zorgbehoeftige en werkende in de zorg als vertrekpunt te nemen. Het kan beter en goedkoper als we anders gaan kijken naar werken in de zorg. De werkgever als vertrekpunt voor het verlenen van zorg is lang niet altijd noodzakelijk. Zie de enorme kansen die er liggen. Als brancheorganisatie voor zzp’ers in de zorg, zitten we aan de kant waar de energie voor zorgverlening maximaal aanwezig is, maar waar het gebrek aan positie veel frustratie oplevert. Genegeerd door beleidsmakers, geïsoleerd als zorgaanbieders en onder forse fiscale en arbeidsrechtelijke druk, zwemmen de ruim 12.000 zelfstandig zorgverleners in ons ledenbestand al vele jaren tegen de stroom in. Een slijtageslag die inmiddels de nodige afvallers kent. In het zelfstandig ondernemerschap vinden zorgverleners wat zij in dienstverband niet krijgen; eigen regie, flexibiliteit in werken, het vak uitoefenen zoals het bedoeld is en een passend inkomen. 60% van onze leden geeft structureel terug nooit meer terug te willen in een dienstverband, zelfs niet als dat zou betekenen dat zij de zorg ervoor moeten verlaten. Wat zegt dat?
“Werkgevers- en werknemersdenken in de zorg als helende
formule, de zorgverzekeraar als partij die zorgverlening
passend kan faciliteren en ministers die op zoek zij n naar
‘zinnige’ zorg; de zorgpolder heeft zij n geloofwaardigheid
verloren, maar dieselt door omdat de polder zichzelf in
stand houdt.”
Zolang er geen alternatieve, passende vormen op werk aanwezig zijn in de zorg, zal het zzp-schap ook in de toekomst als vlucht naar voren worden aangegrepen. SoloPartners is er om deze zelfstandige professionals te ondersteunen en te positioneren, zodat we ze behouden voor de zorg. De Werkvereniging is voor ons de juiste partner omdat zij het verhaal ‘voorbij’ de polder vertellen. SoloPartners is er voor de zelfstandige professionals in de zorg en wij hebben daarmee kleur bekend in de polder. Daarmee zijn we er echter nog niet. Wij zien namelijk niet zozeer zzp’ers, maar vooral modern werkenden in de zorg als we kijken naar ons ledenbestand. Dit vraagt oplossingsrichtingen in de lijn van de Werkvereniging.
SoloPartners en haar 12.000 leden zijn medestander van de Werkvereniging