Op 20 februari organiseerden wij van de Werkvereniging samen met Christiaan Thissen een bijeenkomst over Sociale Zekerheid en Zorg voor Modern Werkenden. Christiaan is adviseur bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, en deelnemer van de Werkvereniging.
We trapten af met de vraag aan onszelf waar wij als Modern Werkenden behoefte aan hebben als het gaat om arbeidsongeschiktheid. Daaruit kwam het volgende:
- Zekerheden ongeacht de contractvorm (zelfstandige of werknemer, we zijn allemaal mensen)
- Een combinatie van solidariteit en keuzevrijheid
- Oplossingen die passen bij persoonlijke situatie en voorkeuren, bijvoorbeeld flexibel premie betalen wanneer inkomen fluctueert
- Inzicht en transparantie: waar heb ik precies recht op, wat gebeurt en met mijn geld?
Vervolgens deed Christiaan uit de doeken hoe hij kijkt naar het risico op arbeidsongeschiktheid. Als econoom streeft hij daarbij naar maximale welvaart voor iedereen. Dat betekent dat werkenden op een voor hen passende manier omgaan met het risico op ziekte en arbeidsongeschiktheid, dat zij daar een goed gevoel over hebben, en dat zij solidair kunnen zijn met anderen voor zover zij dat willen.
De kernboodschappen van Christiaan:
- De huidige discussie over verplichte verzekeringen versus het volledig vrijlaten van zelfstandigen is niet productief.
- Zinniger is het om te ontdekken hoe we werkenden kunnen helpen om met risico’s om te gaan op een manier die past bij hun eigen situatie en voorkeuren.
- Dat helpen van werkenden kan met oplossingen die tussen verplichten en vrijlaten in liggen. Zoals organiseren dat werkenden zelf bewust kiezen (‘actieve keuze’) met bijvoorbeeld telefonische of digitale ondersteuning. Of bepalen dat werkenden in beginsel verplicht verzekerd zijn maar de mogelijkheid hebben om uit te stappen (‘default met opt-out’).
Het derde ‘agendapunt’ van de avond was een brainstorm met als vertrekpunt was het nieuwe regeerakkoord. Dat bevat strevens die aansluiten bij het eerder besproken economische perspectief. Bijvoorbeeld dat zelfstandigen een bewuste keuze kunnen maken. En dat zij goede toegang hebben tot de verzekeringsmarkt. Tegelijkertijd kiest het kabinet als primair doel dat meer zelfstandigen zich gaan verzekeren. Dat doel sluit niet aan bij het economische perspectief, omdat andere oplossingen dan verzekeren best wel eens beter zouden kunnen aansluiten bij de persoonlijke situatie en voorkeuren van zelfstandigen.
Kernvraag van de brainstorm werd daarom de vraag hoe het komt dat er een beleid wordt gevoerd dat een andere kant opgaat dan de economische analyse suggereert. De aanwezigen kwamen met uiteenlopende verklaringen voor dat fenomeen. Bijvoorbeeld:
- De democratie disfunctioneert: politici staan te ver af van alledaagse zorgen van werkenden.
- Beleidskeuzes hangen te veel af van wat ‘de polder’ wil, en in die polder vertegenwoordigen werkgevers en werknemers hun eigen deelbelangen
- Verzekeraars zijn te machtig / concurreren niet. Maar ook: doorgeslagen marktwerking.
- De publieke discussie is gebaseerd op een aantal onjuiste veronderstellingen.
- De Belastingdienst heeft belang bij een daling van het aantal zelfstandigen omdat belastingheffing via werkgevers gemakkelijker is.
We sloten de avond af met misschien wel de meest uitdagende vraag: Wat kunnen wij als Werkvereniging doen om een effectieve en constructieve bijdrage te leveren aan vraagstuk van Sociale Zekerheid en Zorg? Dit leidde kort samengevat tot de volgende ideeën::
- Informatie ‘druppelen’. Zo halen we middels Jouw stem informatie op bij deelnemers. Bijvoorbeeld over de behoeften die deelnemers hebben. Door die informatie te verspreiden dragen we bij aan een beter publiek en politiek debat.
- Vernieuwende initiatieven bottom-up ondersteunen. Bijvoorbeeld door een ‘alliantie van vernieuwers’ op te zetten. Voorbeeld van zo’n vernieuwend initiatief is CommonEasy, een social enterprise die een online netwerk beheert waarin werkenden elkaar peer-to-peer helpen in geval van ziekte of andere pech. Maar ook de broodfondsen en WeAreSure,dat binnenkort komt met éen oplossing bij arbeidsongeschiktheid, overlijden en een potje voor later.
- Meepraten in een polder 3.0 waarbij de Werkvereniging zich erop richt de stem van Modern Werkenden te laten horen aan de tafels waar beleidskeuzes worden gemaakt of beïnvloed. Om aan dergelijke tafels gevraagd te worden is het nodig dat de Werkvereniging hard kan maken dat zij een groep mensen van enige omvang vertegenwoordigt.